poradnik-logopedyczny.plinterdyscyplinarny serwis logopedyczny

Cztery stadia (okresy) rozwojowe dziecka według Piageta

Działy pokrewne » Psychologia » Cztery stadia (okresy) rozwojowe dziecka według Piageta y

Okres sensoryczno-motoryczny (0-2 r.ż.)

Wiedza oparta jest na fizycznych interakcjach z ludźmi i przedmiotami. Niemowlęta rozumieją świat poprzez zewnętrzne oddziaływanie na niego. Te działania odzwierciedlają schematy sensoryczno-motoryczne. Pierwszymi schematami niemowlęcia są proste odruchy. Stopniowo odruchy te łączą się w większe, bardziej giętkie jednostki działania. Następuje decentracja i dziecko dochodzi do zrozumienia stałości przedmiotu.

Okres przedoperacyjny (2-6 r.ż.)

Miejsce przedmiotów i realnych zachowań zaczynają zajmować symbole i czynności umysłowe. Dziecko zaczyna używać symboli i poznawczo reprezentować świat. Słowa i liczby mogą zastępować przedmioty i wydarzenia, a czynności, które przedtem musiały być rzeczywiście wykonywane, teraz mogą przebiegać w myśli, przy użyciu wewnętrznych symboli. Jednakże w tym okresie dziecko nie jest jeszcze zdolne do rozwiązywania problemów na symbolach i, próbując zrozumieć świat, napotyka na wiele luk i niejasności.

Okres operacji konkretnych (6-12 r.ż.)

Dziecko staje się zdolne do przeprowadzenia operacji umysłowych na posiadanych elementach wiedzy. Operacje umysłowe umożliwiają logiczne rozwiązywanie problemów związanych z konkretnymi przedmiotami. Dziecko dochodzi do rozumienia różnych postaci pojęcia stałości, ilości oraz do klasyfikacji i rozumowania relacyjnego.

Okres operacji formalnych (12-dorosłość)

Operacje umysłowe wyższego rzędu umożliwiają logiczne rozumowanie dotyczące nie tylko konkretnych przedmiotów, lecz także pojęć abstrakcyjnych i wydarzeń hipotetycznych. Zdolność do myślenia o wydarzeniach czy relacjach, które są jedynie możliwe, w odróżnieniu od tych, które realnie istnieją. (rozumowanie hipotetyczno-dedukcyjne).

Poznawanie we wczesnym dzieciństwie

Okres sensoryczno-motoryczny

Stadium 1
Ćwiczenie odruchów (od urodzenia do 1 m.ż.)

Niemowlę ogranicza się do ćwiczenia wrodzonych odruchów, np. ssania i chwytania. Repertuar adaptacyjny noworodka jest ograniczony do kilku prostych odruchów pochodzenia biologicznego. Te wzorce zachowania są widziane jako automatyczne reakcje na dane bodźce pochodzące ze środowiska, ulegające jedynie niewielkim zmianom w pierwszym miesiącu życia.

Stadium 2
Rozwijanie schematów (1-4 m.ż.)

Gdy pierwotnie niezmienne zachowania zaczynają być modyfikowane przez doświadczenie, niemowlę wchodzi w stadium 2. - sensoryczno-motoryczne.

Schematy sensoryczno-motoryczne stanowią struktury poznawcze niemowlęcia. Pojęcie to odnosi się do wyćwiczonych i możliwych do uogólnienia wzorców działania, dzięki którym niemowlę działa i nadaje znaczenie światu. W tym stadium schematy podlegają dwojakiemu rozwojowi:
- indywidualne schematy stają się stopniowo precyzyjniejsze.

Chwytanie u jednomiesięcznego dziecka jest raczej mało zróżnicowane; twarda, cienka grzechotka i miękka, wypchana zabawka mogą być chwytane zasadniczo w ten sam sposób. Chwytanie u dziecka 4 miesięcznego jest zdecydowanie lepiej wyćwiczone i dostosowane do zróżnicowania istniejącego w otoczeniu. Taki rozwój nie kończy się oczywiście w wieku 4 miesięcy. Poszczególne schematy mogą dalej rozwijać się w ciągu całego okresu niemowlęcego.
- pierwotnie niezależne schematy zaczynają ulegać koordynacji.

Szczególnie ważny jest fakt, że schematy angażujące różne modalności zmysłowe - wzrok, słuch, dotyk - zaczynają być wiązane ze sobą. Dziecko patrzy na jakiś przedmiot, a następnie sięga w jego kierunku, chwyta go i manipuluje nim - to przykład koordynacji wzroku i dotyku.

W wieku 3-4 miesięcy niemowlęta są zdolne do wykorzystywania informacji pochodzących z jednej modalności zmysłowej w celu formowania oczekiwań odnośnie do tego, czego będą doświadczać inną modalnością. Na przykład mają pewną wiedzę o tym, jakie dźwięki są zgodne lub nie z danym obrazem wzrokowym, i potrafią wykorzystać informację dotykową do kierowania wzrokową eksploracją obiektów.

Stadium 3.
Odkrywania procedur (4-8 m.ż.)

Dziecko zaczyna wyraźnie wykazywać zainteresowanie światem zewnętrznym. Schematy zaczynają być skierowane na zewnątrz własnego ciała dziecka, ku eksploracji otoczenia. Tak więc gdy dziecko manipuluje zabawką, czyni to powodu rzeczywistego zainteresowania badaniem tego przedmiotu. Dziecko będące w stadium 3 wykazuje swoisty rodzaj rozumienia przyczynowości - rozumie ją po fakcie. Gdy dziecku uda się przypadkowo wywołać jakiś interesujący skutek, jest zdolne do powtarzania określonego zachowania. Natomiast nie jest zdolne do wyobrażenia sobie wcześniej, jak mogłoby wywołać interesujący skutki.

Stadium 4.
Intencjonalne zachowanie (8-12 m.ż.)

Dziecko będące w stadium 3 potrafi odtwarzać interesujące skutki pod warunkiem, że trafi na nie przez przypadek. W stadium 4 to ograniczenie zanika. Najpierw dziecko dostrzega jakiś pożądany cel, a następnie zastanawia się, jak mogłoby go osiągnąć. Tym samym wykazuje pierwsze naprawdę intencjonalne zachowanie. Dziecko musi być zdolne do zastosowania jednego schematu jako środka prowadzącego do jakiegoś innego schematu, który wówczas staje się celem. (dziecko odsunie poduszkę i sięgnie po zabawkę)

Zachowanie intencjonalne:

Zachowanie, w którym cel istnieje wcześniej niż działanie wybrane do jego osiągnięcia; możliwe do wykonania dzięki umiejętności oddzielania środków i celów.

Stadium 5.
Nowość i eksploracja (12-18 m.ż.)

Dziecko nie ogranicza się do odtwarzania rozwiązań, które przynosiły mu uprzednio sukces, lub do wprowadzania do nich niewielkich zmian. Potrafi odkrywać zupełnie nowe rozwiązania poprzez bardzo aktywne działanie metodą prób i błędów. (patyk może być użyty do popychania) Dziecko w tym etapie potrafi eksperymentować dla przyjemności eksperymentowania.

Stadium 6.
Reprezentacje umysłowe (18-24 m.ż.)

W stadium 5 dziecko rozwiązuje problemy poprzez wypróbowywanie jednego zachowania po drugim, aż do osiągnięcia rozwiązania. Postęp dokonujący się w stadium 6 polega na tym, że dziecko po raz pierwszy staje się zdolne do tworzenia reprezentacji - do myślenia o czymś i działania wobec świata w sposób wewnętrzny, a nie tylko zewnętrzny. Ten właśnie postęp prowadzi do zakończenia fazy sensoryczno-motorycznej.

Reprezentacja: wykorzystanie symboli do obrazowania i oddziaływania w umyśle na świat.

Umysłowe rozwiązywanie problemów zaczyna zastępować metodę prób i błędów.