poradnik-logopedyczny.plinterdyscyplinarny serwis logopedyczny

Kształcenie umiejętności liczenia u dziecka z autyzmem

Metody i programy » Rewalidacja » Kształcenie umiejętności liczenia u dziecka z autyzmem

Program powstał w celu przygotowania dzieci do nauczania w przedszkolach i szkołach, tak by posiadany „zapas” umiejętności pomagał im sprostać wymaganiom edukatorów w pierwszym roku nauki. Jest to istotne ze względu na „koszty” adaptacji, stanowi zabezpieczenie przed niepowodzeniami w trudnym okresie adaptacji szkolnej. Został napisany na podstawie programu matematycznego „Dziecięca matematyka” Edyty Gruszczyk-Kolczyńskiej i Ewy Zielińskiej i dostosowany potrzeb terapii behawioralnej prowadzonej w Oddziale dla dzieci autystycznych w Poznaniu.

Główne kroki programu to:

1. Orientacja przestrzenna
2. Rytmy i rytmiczna organizacja czasu
3. Kształtowanie związków przyczynowo-skutkowych
4. Kształtowanie umiejętności liczenia obiektów
5. Dodawanie i odejmowanie w zakresie 10
6. Tworzenie zbiorów - klasyfikacja

Kroki szczegółowe kształtowania umiejętności liczenia obiektów są następujące:

1. Liczenie obiektów
2. Identyfikacja nazwy liczebnika z figurą liczbową
3. Dopasowywanie liczby do ilości elementów i odwrotnie
4. Dziecięce liczenie palców

Kroki szczegółowe dodawania i odejmowania

1. Ustalanie wyniku dodawania na podstawie manipulowania przedmiotami
2. Dodawanie na zbiorach zastępczych np. liczydło
3. Tworzenie działania algebraicznego i rozwiązywanie przy zastosowaniu konkretów
4. Dodawanie na polecenie werbalne
5. Pamięciowe wyznaczanie sumy

Analogicznie jak w przypadku odejmowania.

Kształtowanie umiejętności liczenia

Liczenie obiektów następuje przy zastosowaniu procedury uczenia sytuacyjnego podczas przesuwania, przekładania, wrzucania przedmiotów przez dziecko /dostosuj przedmioty do indywidualnych możliwości dziecka / z jednoczesnym wypowiadaniem przez terapeutę nazw liczebników głównych. Zaczynamy od odliczania do trzech. Podczas kolejnej próby terapeuta zawiesza głos przy ostatnim obiekcie i dziecko sprowokowane sytuacją wypowiada liczebnik „trzy”. Analogicznie zachowuje się przy drugim obiekcie i dziecko uzupełnia liczenie „ dwa, trzy”. Przy kolejnej próbie przytrzymuje lekko rękę dziecka zanim dokona ono ruchu z przedmiotem i dziecko wypowiada liczebnik „jeden” oraz „dwa, trzy”. Dalej zwiększamy liczbę odliczanych przedmiotów o dwa -trzy aż nauczymy odliczać do 10. Wówczas wprowadzamy ćwiczenie odliczania przedmiotów bez manipulowania a tylko z dotykaniem, następnie ćwiczymy odliczanie bez dotykania,dziecko może wskazywać brodą lub skinieniem głowy, po czym powinno przeliczać posługując się tylko wzrokiem. Dalej uczymy przeliczania obiektów oddalonych od dziecka i przesuwających się oraz przeliczania nieuporządkowanych zbiorów. Następnie uczymy przeliczania z zastosowaniem przerwy i liczenia dalej, oraz liczenia cichego, w myśli i głośnego wypowiadania ostatniego liczebnika.

Identyfikacja liczebnika z figurą liczbową następuje przy pomocy albumu z zastosowaniem procedury uczenia przez dopasowywanie. Dziecko widzi ekspozycję figury liczbowej i pod nią znajduje obraz konkretu / kółko, miś, serduszko, itp./ -jest to podpowiedź wzrokowa.

Identyczny obraz znajduje się na sąsiedniej stronie w albumie po lewej stronie cyfry. Zadaniem dziecka jest odczepić velcro o przylepić obraz konkretu na velcro nalepione na „podpowiedzi” reagując na polecenie „dopasuj”.

Analogicznie przedstawiają się strony z dalszymi liczebnikami.

W następnym kroku nie stosujemy podpowiedzi wzrokowej, dajemy dziecku większą od wskazanej przez figurę liczbową ilość obrazów do dyspozycji.

Następnym etapem jest dopasowywanie cyfry do określonej ilości elementów w zbiorze i odwrotnie . Można wykorzystać do tego album, karty domina itp.

Ważne jest by dziecko nauczyło się korzystać z pomocy do liczenia którą zawsze ma przy sobie - z palców. Dziecięce liczenie na palcach można poprzedzić zabawami ze śpiewem np. „bawiły się dzieci, bawiły paluszkami”, „palce to rodzinka” itp. Następnie stosujemy ćwiczenie odliczania z prostowaniem palców piąstki, z dotykaniem palców lewej ręki kciukiem prawej, dotykaniem kolejnym palcem podłoża, przedmiotu, czy własnego nosa, policzka itp. Następny krok to pokazywanie żądanej ilości na palcach na polecenie „pokaż 5, pokaż 2” i dalej pokazywanie na palcach ilości na widok wskazanej na etykiecie liczby, pokazywanie na palcach ilości przeliczonych elementów zbioru na polecenie „ policz ile na półce stoi samochodów i pokaż ilość na palcach.

Autorka: Elżbieta Olszak
Ośrodek Dla Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnej
Oddział Dla Dzieci z Autyzmem w Poznaniu

Bibliografia:

Kruszczyk-Kolczyńska E., Zielińska E., „Dziecięca matematyka” WSiP 1999 Warszawa