poradnik-logopedyczny.plinterdyscyplinarny serwis logopedyczny

Instrumentarium logopedyczne

Pomoce » Instrumentarium » Instrumentarium logopedyczne

Wie o tym każdy logopeda, że najlepsze efekty w korekcji zaburzeń dyslalicznych (i nie tylko) dają metody mechaniczno-fonetyczne. Odwoływanie się w praktyce tylko do jednej z nich bywa mniej efektywne i znacznie wydłuża czas trwania terapii. Znajomość obydwu metod, jak również łączenie ich w codziennej praktyce są pożądane dla skuteczności w wykonywaniu zawodu. Poniżej prezentuję pomoce logopedyczne, które z powodzeniem stosuję w swojej praktyce.

Instrumentarium - to zestaw pomocy do terapii logopedycznej. Istnieje na naszym rynku od 20 lat i jest wciąż modyfikowane do potrzeb polskich gabinetów logopedycznych, stąd różne są jego wersje. Zastosowanie poszczególnych elementów instrumentarium w praktyce daje pacjentom wsparcie percepcyjne, a co ważniejsze, pozwala szybciej i łatwiej uzyskać zamierzone cele logopedyczne. Elementy wszystkich zestawów instrumentarium są wykonane z tworzywa mającego atest, który dopuszcza pomoce do kontaktu z jamą ustną pacjenta, ale należy je dezynfekować specjalnym do tego celu preparatem (zatwierdzonym przez Państwowy Zakład Higieny).

Instrumentarium Nr 1

Instrumentarium Nr 1 składa się z 27 pomocy (58 elementów) przydatnych zarówno w korekcji mowy nosowej, jak również w pracy z niedosłyszącymi, chorymi z afazją, oraz z osobami z zaburzeniami o charakterze dyslalicznym.

Całość zestawu podstawowego znajduje się w walizkowym opakowaniu i zawiera: trzy rodzaje szpatułek, sondy do przesuwania i wysklepiania masy języka, do korekcji sygmatyzmu przyzębowego, bocznego i międzyzębowego, do wywoływania głosek syczących (s, z, c, dz), szumiących (sz, ż, cz, dż), głosek tylnojęzykowych (k, g, ch).

Ponadto w zestawie znajduje się: watotrzymacz do uczulania miejsc artykulacji, fonendowody i zapasowe oliwki do fonendowodów, latarka typu „paluszek”, piszczałki do ćwiczeń języka, płytka z zaporą przydatna przy nieprawidłowym zgryzie, sonda przydatna w korekcji mowy nosowej, sonda do ćwiczeń warg, nakładki na mikrofon (ustnik i nosownik), lusterko powiększające, baloniki (do ćwiczeń oddechowych), zapasowe piszczałki, artykulator (pomoc poglądowa), zapasowe szpatułki, oraz wkładki artykulacyjne. Całość zaopatrzona jest w instrukcję użytkową, gdzie opisany jest każdy element zestawu.

Instrumentarium Nr 2

Instrumentarium nr 2 - to zmodyfikowany zestaw elementów przydatnych pod kątem potrzeb osób z wieloczynnikowo uwarunkowanymi zaburzeniami mowy, gdy zaburzeniom mowy towarzyszy niedorozwój umysłowy lub opóźnienie psychomotoryczne (np. porażenie mózgowe, zespół Downa, afazja). Elementy tego zestawu pozwalają na wykorzystanie go w przypadku: korekcji mowy nosowej, w terapii nerwic i jąkania, w usprawnianiu motoryki palców i języka. Mogą być przydatne w terapii zaburzeń dyslalicznych oraz w ćwiczeniach oddechowych.

W zestawie znajdują się: tzw. wkładki dystansowe do dystansowania szczęk podczas stymulacji języka za pomocą wibratora lub stymulatora logopedycznego, plansza poglądowa krtani, rynofon (przydatny w korekcji mowy nosowej), relaksator (pomocny w treningu autogennym, w terapii nerwic i jąkania), wskaźnik prędkości wydechowej (przydatny w rynolalii), zapasowe szpatułki do wibratora logopedycznego, wkładki artykulacyjne do korekcji sygmatyzmu międzyzębowego i przyzębowego, szpatułki, sondy, lusterka. Ponadto instrumentarium nr 2 zawiera: elementy do oceny stopnia nosowania, sprężyny o różnym stopniu rozciągliwości (przydatne przy porażeniach mózgowych, w rehabilitacji chorych z afazją, przy opóźnieniach psychomotorycznych i opóźnionym rozwoju mowy), płyn do uczulania miejsc artykulacji, elementy do ćwiczeń oddechowych, fonendowody z oliwkami, rurki i rynienki, zaciskacze nozdrzy (przydatne w korekcji mowy nosowej), gwizdki rurkowe. Oprócz tego zestaw zawiera: modelinę (pomocna w usprawnianiu motoryki palców i stymulowaniu rozwoju mowy), różnokolorową galanterię logopedyczną (zestaw różnych elementów plastikowych do usprawniania motoryki). Wszystkie elementy znajdują się w estetycznym i solidnie wykonanym walizkowym opakowaniu. Każdy element instrumentarium jest opisany w instrukcji metodycznej.

Walizka logopedyczna

Walizka logopedyczna - to zestaw podstawowych pomocy, wzbogacony elektroniką.

W zestawie tym znajdują się najbardziej użyteczne elementy instrumentarium Nr 1 wzbogacone o dwa elektroniczne urządzenia. Całość służy do pracy logopedycznej w przypadku: dyslalii, jąkania, rynolalii. Zestaw ten stanowią następujące elementy: trzy różnokształtne szpatułki, sonda do korekcji sygmatyzmu przyzębowego i międzyzębowego, sonda do wywoływania głosek „k” i „g”, „ch”, przydatna także w pionizowaniu i aktywizowaniu tylnej części języka, sonda do korekcji sygmatyzmu dziąsłowego (podczas seplenienia) i korekcji sygmatyzmu bocznego.

Ponadto zestaw zawiera: fonendowody pomocne w korekcji mowy nosowej, sondę w postaci rynienki do ćwiczeń w przypadku sygmatyzmu bocznego jednostronnego i dwustronnego oraz wkładkę artykulacyjną, elektroniczny aparat Toni-echo pomocny w terapii jąkania i relaksator bardzo przydatny w terapii jąkania, w treningu autogennym i w terapii nerwic. Instrumentarium daje logopedzie gotowość do zajęcia się złożonymi przypadkami zaburzonej mowy. Pomoce opracowywano, mając na względzie konieczność odwoływania się do wielokanałowego przekazu informacji w pracy z dziećmi, które mają deficyty rozwojowe.

Opisane zestawy pomocy (trzy instrumentaria) oferują logopedzie w codziennej praktyce szeroki repertuar możliwości profilaktycznych, stymulacyjnych, przygotowawczych, korekcyjnych, wspierających, wspomagających terapię mowy. Te proste konstrukcyjnie i w użytkowaniu pomoce sprawiają, że logopeda czuje się pewniej w swej roli zawodowej i uzyskuje lepsze rezultaty. Nie potrzeba długiego czasu, aby biegle opanować użytkowanie poszczególnych pomocy.

Pomysłowi logopedzi na pewno sami odkryją wiele innych sposobów wykorzystania poszczególnych elementów instrumentarium, bowiem sama praktyka podpowiada, jakiego typu trudności ma pacjent i co jest w stanie zaakceptować w sferze mechanicznej ingerencji logopedycznej. Z tym bywa różnie. Warto rozważyć, od którego momentu terapii użyć instrumentarium. Niekiedy lepiej jest to odroczyć, by nie zrazić dziecka nieznanymi urządzeniami. Pozwólmy więc na stopniowe oswajanie się i od samego początku dbajmy o to, by ten rodzaj ćwiczeń zawierał jak najwięcej elementów zabawy. W pogodnej atmosferze znacznie łatwiej zachęcimy dziecko do podjęcia współpracy, a kiedy samo zauważy celowość i skuteczność takiej terapii (odczuje sukces), to będzie w stanie akceptować połączenie metod mechanicznych z fonetycznymi.

Bywa, że w pracy z dziećmi upośledzonymi umysłowo lub z mózgowym porażeniem dziecięcym ze współistniejącym upośledzeniem bardzo trudno jest zastosować metody fonetyczne. Wynika to często z niedostatków rozumienia poleceń, braku gotowości do naśladowania, unikania kontaktu wzrokowego, itp.. W takich przypadkach szczególnie przydatne są metody mechaniczne z wykorzystaniem instrumentarium, ale gdy dziecko takie nie wyraża gotowości na ingerencje mechaniczne musimy zadać sobie więcej wysiłku, by je przekonać do takiej terapii lub szukać innych rozwiązań.

Opracowanie: Marzena Mieszkowicz - neurologopeda