poradnik-logopedyczny.plinterdyscyplinarny serwis logopedyczny

Klasyfikacje afazji

Zaburzenia mowy » Klasyfikacja » Klasyfikacje afazji

Istnieją różne klasyfikacje afazji opracowane przez specjalistów różnych dyscyplin naukowych, które zajmują się człowiekiem ijego wyższymi funkcjami psychicznymi, azwłaszcza mową. Psychologia ilogopedia, nauki medyczne, filozofia inauki społeczne, lingwistyka, cybernetyka ifizyka badają różnorodne aspekty tego zjawiska opisując je na podstawie specyficznej dla danej dyscypliny metodologii. Klasyfikacje zaburzeń mowy wciąż są niedoskonałe. Współcześnie szeroko stosowany podział afazji opiera się na dwóch podstawowych czynnikach: na objawach wsferze impresji iekspresji mowy orazna rozległości uszkodzeń wobrębie struktur mózgowych specyficznych dla czynności mowy. Na uwagę zasługują:

Klasyfikacja wgHeada (1926)

1. afazja werbalna
2. afazja nominacyjna
3. afazja semantyczna

Klasyfikacja wgGoldsteina (1948)

1. zaburzenia ekspresji, spowodowane uszkodzeniami korowymi, takie jak dysartria, obwodowa afazja ruchowa icentralna afazja ruchowa,
2. zaburzenia mowy wynikające zzaburzeń niejęzykowych czynności umysłowych, zależnych od deficytu abstrakcyjnego myślenia bądźod zaburzeń tzw.„podstawowych funkcji” mózgu,
3. zaburzenia recepcyjne, spowodowane korowymi uszkodzeniami, takie jak głuchota korowa, głuchota na szmery idźwięki, afazja czuciowa (sensoryczna), dzieląca się na obwodową afazję czuciową icentralną afazję czuciową,
4. afazję centralną
5. afazję amnestyczną
6. afazję transkorową
7. agrafię
8. aleksję
9. echolalię

Klasyfikacja wgŁurii (1976)

1. afazja ruchowa kinetyczna (aferentna), wywołana uszkodzeniem zawoju zaśrodkowego lewej półkuli mózgu,
2. afazja ruchowa kinetyczna (eferentna), wywołana uszkodzeniem okolicy Broca,
3. dynamiczna, gdy uszkodzenie obejmuje lewą okolicę czołową (ku przodowi) od okolicy Broca,
4. akustyczno-gnostyczna (sensorzyczna), związaną zuszkodzeniem okolicy Wernickego,
5. akustyczno-amnestyczna, gdy uszkodzeniu ulega lewy płat skroniowy.w pobliżu okolicy Wernickego,
6. semantyczna, gdy uszkodzenie obejmuje okolicę pogranicza płata skroniowo-ciemieniowo-potylicznego.

Klasyfikacja wgD.F. Bensona iGeschwinda (1971)

1. afemia Broca,
2. czysta głuchota słów ( Wernickego),
3. afazja kondukcyjna (przewodzeniowa),
4. afazja nazywania,
5. afazja całkowita,
6. afazja transkorowa motoryczna,
7. afazja transkorowa sensoryczna,
8. zespół izolowanego pola mowy.

Klasyfikacja wgKonorskiego (1961)

1. afazja słuchowo-werbalna,
2. afazja słuchowo-gestowa,
3. afazja wzrokowo-werbalna,
4. afazja ruchowa,
5. afazja czucia ułożenia,
6. afazja wynikająca zuszkodzeń okolicy ruchowej dominującej półkuli (tak zwanej dodatkowej okolicy ruchowej).

Klasyfikacja wgM. Pąchalskiej (1993)

1. afazja kodująca,
2. afazja dekodująca,
3. afazja mieszana.

Podział zaburzeń afatycznych - syndromy afazji

Można wymienić kilka rodzajów afazji (syndromów) związanych ze zróżnicowanymi uszkodzeniami obszarów mowy wlewej półkuli mózgowej:

Afazja Broca

Powstaje na ogół wskutek uszkodzenia tylnej części trzeciego zakrętu czołowego. Głębokość afazji bywa różna: od całkowitego zniesienia mowy do niewielkiego deficytu. Wstanie ciężkim występują głębokie zaburzenia fluencji, artykulacja może być zupełnie zniesiona, wpóźniejszym okresie zaburzenia artykulacyjne ujawniają się we wszystkich czynnościach mowy, awięc wpowtarzaniu, nazywaniu, mówieniu spontanicznym. Wstanie lżejszym stwierdzamy: parafazje głoskowe, obrastania, opuszczenia; wwypowiedziach dłuższych: agramatyzmy, tzw.styl telegraficzny, perseweracje. Rozumienie mowy jest stosunkowo dobre, ajeśli jest zaburzone, towmniejszym stopniu niż nadawanie mowy. Wpiśmie ujawniają się podobne trudności jak wmowie.

Afazja Wernickego

Ten typ afazji wywołują uszkodzenia tylnego trzeciego orazgórnego zawoju skroniowego (okolica Wernickego), który zaopatrywany jest przez dolną część środkowej tętnicy mózgowej. Podstawowa trudność polega na upośledzeniu rozumienia mowy słyszanej. Przy głębokich zaburzeniach wmowie występują liczne parafazje werbalne, neologizmy (żargon słuchowy). Mowa jest płynna, zprawidłową prozodią (zachowany jest akcent, rytm imelodia). Zdarzają się też osoby mówiące niezwykle dużo. Pacjenci tacy jednak mówią niegramatycznie iczęsto wsposób niezrozumiały, często nie zdają sobie sprawy, żewich wypowiedziach jest coś niewłaściwego (nie są wstanie kontrolować własnej ekspresji werbalnej).

Afazja przewodzenia

Do wystąpienia objawów afazji przewodzeniowej prowadzi uszkodzenie dróg łączących obszar Broca zokolicą Wernickego. Dotyczy ono zazwyczaj zawoju nadbrzeżnego lubteż płata ciemieniowego dolnego. Uszkodzenia bezpośrednio nad ipod bruzdą Sylviusza. Spontaniczna mowa jest wtym przypadku na ogół płynna, choć występują parafazje głoskowe. Czytanie jest zaburzone wstopniu średnim, apismo wgłębokim. Bardzo głęboko zaburzona jest czynność powtarzania, alestosunkowo dobre jest rozumienie prostych wypowiedzi.

Afazja anomiczna (amnestyczna)

Uszkodzenia lewego zakrętu kątowego prowadzą do wystąpienia zaburzeń mnestycznych. Dominującym deficytem są głębokie trudności wnazywaniu (wydłużony czas reakcji, omawianie, występują czasem parafazje werbalne, posługiwanie się potocznymi zwrotami). Zniesiony zostaje związek między przedmiotem aokreślającym go rzeczownikiem. Wypowiedzi są dość płynne, aletowarzyszą im trudności wposzukiwaniu właściwych słów. Pismo iczytanie zaburzone głęboko, gdy anomia występuje wuszkodzeniach skroniowo-ciemieniowych.

Afazja globalna

Afazja ta przejawia się przy uszkodzeniach obejmujących cały rozległy obszar mózgu łącznie zokolicą Broca iWernickego, zakrętem kątowym wchodząc głęboko wistotę białą. Przyczynę stanowi niedotlenienie obszaru zaopatrywanego przez całą środkową tętnicę mózgową. Obraz kliniczny wskazuje na głębokie zaburzenia językowe dotyczące wszystkich modalności (rozumienia inadawania mowy, pisma iczytania).

Transkorowa afazja motoryczna (ruchowa)

Postać afazji występująca przy uszkodzeniach, które prowadzą do przerwania połączeń między okolicą Broca adodatkowym polem ruchowym, przy czym sama okolica Broca pozostaje nieuszkodzona. Dominuje tu upośledzenie mowy spontanicznej, awszczególności trudności dotyczą inicjacji iorganizacji wypowiedzi dłuższej, wielozdaniowej. Pacjent może mieć trudności zodpowiadaniem na pytania. Występuje dość uboga fluencja słowna oraztendencja do echolalii. Zachowane jest rozumienie mowy, nazywanie izdolność powtarzania. Czytanie zaburzone średnio, zaś pismo głęboko.

Transkorowa afazja sensoryczna (czuciowa)

Powstaje na skutek uszkodzenia tylnej części mózgu obejmującego obszar pogranicza środkowej itylnej tętnicy mózgu. Mowa chorego dość płynna, zparafazjami słownymi, wypowiedzi często są mało adekwatne, bywają najczęściej niezrozumiałe. Zaznaczają się bardzo głębokie zaburzenia rozumienia mowy, głęboka anomia, duże trudności wczytaniu ipisaniu: aleksja iagrafia. Zachowane jest dość dobre powtarzanie mowy.

Mieszana afazja transkorowa (tzw.zespół izolowanego pola mowy)

Pojawia się, gdy następuje odizolowanie obszaru mowy od pozostałych części kory, najczęściej wskutek zespołu niedokrwiennego wdystalnych częściach tętnicy środkowej. Pacjenci mają osłabioną fluencję słowną, występują wyraźne echolalia. Mowa spontaniczna ulega zakłóceniu, występują zaburzenia wrozumieniu mowy, głęboka anomia, natomiast prawidłowe powtarzanie kontrastuje zgłęboko zakłóconymi takimi czynnościami mowy jak: czytanie ipisanie.

Afazja podkorowa

Wyróżnia się dwa główne typy afazji podkorowej. Pierwsza postać wiąże się zuszkodzeniami obejmującymi głównie jądra podkorowe i/lub obszary wpobliżu wewnętrznej, zwłaszcza przedniej części, druga dotyczy lezji lewego (dominującego) wzgórza, zwłaszcza poduszki. Zaburzenia wtych przypadkach są na ogół przemijające.

Opracowanie - Marzena Mieszkowicz - neurologopeda