Klasyfikacje zaburzeń mowy u osób upośledzonych umysłowo
Zaburzenia mowy » Klasyfikacja » Klasyfikacje zaburzeń mowy u osób upośledzonych umysłowo
Problem zaburzeń mowy u osób z upośledzeniem umysłowym poruszany jest w literaturze przedmiotu dość szeroko, aczkolwiek do chwili obecnej nie zdołano jeszcze całkowicie wyjaśnić całokształtu przyczyn i patomechanizmów tych niejednokrotnie różnych objawowo zaburzeń. Zdaniem E. Minczakiewicz w populacji dzieci z upośledzeniem umysłowym, podobnie jak w populacji dzieci o normalnym rozwoju, daje się rozpoznać zaburzenia mowy o zróżnicowanej etiologii, patomechanizmach i symptomatologii. Autorka podaje, iż liczne badania prowadzone dotychczas zarówno w kraju jak i za granicą pozwoliły ustalić, że nie ma specyficznych zaburzeń charakterystycznych dla osób z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim. Na ogół u omawianej grupy osób występują takie same zaburzenia jak u osób z normą intelektualną, aczkolwiek w specyficznych, genetycznie uwarunkowanych postaciach niedorozwoju umysłowego, występują określone typy zaburzeń mowy np. w zespole Downa, czy w mózgowym porażeniu dziecięcym.
Na podstawie prowadzonych badań autorka ustaliła również, że wady wymowy mogą zakłócać wypowiedzi dzieci upośledzonych umysłowo w różnym stopniu. Mogą to być:
 |
nieznaczne zakłócenia (wypowiedź na ogół zrozumiała); |
|
zakłócenia znacznego stopnia (wypowiedź zrozumiała jedynie dla osób stale przebywających w kontakcie z dzieckiem); |
|
zakłócenia w wysokim stopniu (wypowiedź jest zupełnie nie zrozumiała nawet dla najbliższych). |
Wielu autorów (por. Szuniewicz, Koper, Gałkowski) zauważa, że zaburzenia mowy częściej występują u osób głębiej upośledzonych umysłowo niż u osób z lżejszym stopniem niedorozwoju, przy czym im głębszy niedorozwój umysłowy, tym zaburzenia mowy są cięższe, bardziej złożone i nawarstwione. Szuniewicz wprowadziła bardzo trafne określenie „zespołu wad”.
Badając problem etiologii zaburzeń mowy E. Minczakiewicz zauważyła, iż wśród autorów (Fawcus, Matthews, Gałkowski ) nie ma pełnej zgodności poglądów . Wśród najczęściej podawanych przyczyn powodujących zaburzenia mowy u dzieci upośledzonych umysłowo są:
|
niedorozwój ośrodkowego układu nerwowego; |
|
urazy mózgu i porażenia centralnego układu nerwowego; |
|
wady morfologiczne i dysfunkcje narządów artykulacyjnych; |
|
upośledzenie słuchu; |
|
zaburzenia hormonalne; |
|
zaburzenia emocjonalne; |
|
nieprawidłowości oddziaływania środowiska wychowawczego. |
Autorka prowadziła na ten temat również własne badania i ustaliła, że prawdopodobnie przyczynami zaburzeń mowy u dzieci upośledzonych umysłowo były:
|
upośledzenie umysłowe (oligofazja); |
|
uszkodzenie struktur korowych mózgu (alalia, afazja); |
|
uszkodzenie układu pozapiramidowego (anartria, dysartria); |
|
nieprawidłowa budowa anatomiczna lub uszkodzenie narządów mowy (dysglosja); |
|
nieprawidłowe oddziaływanie wychowawcze środowiska rodzinnego: brak podniet do mówienia, brak odpowiednich wzorców, nadmiar bodźców itp. (dyslalia); |
|
zaburzenia emocjonalne (mutyzm, tachylalia, bradylalia); |
|
inne trudne do ustalenia (jąkanie, giełkot). |
Etiologiczna klasyfikacja zaburzeń mowy u osób upośledzonych umysłowo:
Według A. Szuniewicz u dzieci z upośledzeniem umysłowym najczęściej występują: seplenienie, bełkot (dyslalia), jąkanie, zespół wad, mowa nosowa, rotacyzm oraz mowa bezdźwięczna.. Natomiast E. Minczakiewicz wśród objawów, jakie obserwowała podczas prowadzonych badań u dzieci niepełnosprawnych umysłowo wyróżniła:
|
brak mówienia i rozumienia; |
|
zaburzenia artykulacyjne: seplenienie, rynolalia, reranie (rotacyzm), wymowa bezdźwięczna, nieprawidłowa wymowa t, d, k, g - substytucje i deformacje; |
|
zaburzenia głosu: chrypka, zanik głosu, dysfonia; |
|
zaburzenia płynności mówienia: jąkanie, giełkot, bradylalia, tachylalia. |
Symptomatologiczna klasyfikacja zaburzeń mowy u osób upośledzonych umysłowo:
Opracowanie - Marzena Mieszkowicz - neurologopeda
Literatura:
- Minczakiewicz E. - Z badań nad zaburzeniami mowy u dzieci upośledzonych umysłowo, (w:) Z zagadnień oligofrenopedagogiki, (red.) J. Pańczyk, Wydawnictwo WSPS, Warszawa 1989;
- Minczakiewicz E. - Zaburzenia mowy u osób z upośledzeniem umysłowym (w:) Polska terminologia logopedyczna, pod red. J. Ożdżyńskiego, Wydawnictwo „Secesja”, Kraków 1994;
- Minczakiewicz E. - Zaburzenia mowy i ich odbicie w piśmie uczniów młodszych klas szkoły specjalnej dla lekko upośledzonych umysłowo, 1993 „Logopedia”, 20, s.113-118;
- Szuniewicz A. - Próba badań wad wymowy dzieci upośledzonych umysłowo w warszawskich szkołach specjalnych, 1967 „Logopedia”, 7, s.112-117.
Losowe zdjęcia
Informacje
Poradnik Logopedyczny to interdyscyplinarny serwis, który powstał w 2002 roku z myślą o wszystkich zainteresowanych problematyką logopedyczną i dziedzinami pokrewnymi logopedii oraz pedagogiki specjalnej. Celem serwisu jest udostępnienie wiedzy w zakresie profilaktyki logopedycznej, pomoc we wczesnym rozpoznaniu wad i zaburzeń mowy oraz zaburzeń rozwojowych, a także pomoc w rozwiązywaniu problemów terapeutycznych, edukacyjnych i wychowawczych dotyczących osób niepełnosprawnych.
Kontakt
Marzena Mieszkowicz
Specjalistyczny Gabinet Logopedyczny
ul. Baczyńskiego 3 / 71
09-409 Płock
+48 (24) 266 91 54