Zaburzenia rozwoju » Klasyfikacja niepełnosprawności » Zdrowie a niepełnosprawność
Pojęcie zdrowia można rozpatrywać w dwu aspektach, jako:
Zdrowie to stan idealnej równowagi i harmonii organizmu, sprawność zespołowa (integralna), łącząca funkcje psychiczne i fizyczne, zaś choroba - wszystko, co nie jest równowagą i harmonią.
Maslov za zdrowie uważa prawidłową realizację potrzeb; Grasser - zdolność do działań produktywnych i efektownych. Natomiast Rescher - jako przedmiot preferencji, a wartości są składnikiem społecznego dobrobytu rozumianego jako zdrowie fizyczne, psychiczne, dostatek materialny zalety osobiste i zalety środowiska. Według Hołówka zdrowiem jest stan psychofizyczny idealnego organizmu wolnego od zmian patologicznych lub pewien szereg stanów uporządkowanych pod względem głębokości zmian patologicznych od śmierci poprzez coraz lżejsze stany chorobowe aż do zdrowia. A zatem pełny dobrostan fizyczny, psychiczny, społeczny, a nie tylko nieobecność choroby. Zdaniem Grzegorzewskiej człowiek zdrowy jest wtedy, gdy ustrój psychofizyczny funkcjonuje prawidłowo, tzn. który ma odbiór odpowiedni do siły i jakości bodźca oraz właściwie na ten bodziec reaguje, który w życiu społecznym ma sprawne kontakty hamulcowe, zarówno w znaczeniu emocjonalnym, poznawczym, motorycznym, właściwe dla niego i jego otoczenia.
Inwalida - człowiek, u którego występują wady lub defekty fizyczne o charakterze trwałym.
Hulek A. dzieli inwalidztwo ze względu na przyczyny i objawy:
przyczyny
objawy:
U osób dorosłych:
U dzieci:
Według A. Hulka - to taka osoba, u której istnieje naruszenie sprawność i funkcji w stopniu wyraźnie utrudniającym (w porównaniu z osobami pełnosprawnymi) pobieranie nauki w normalnej szkole, wykonywanie czynności życia codziennego, pracę zarobkową, udział w życiu społecznym oraz zajęcia w czasie wolnym od pracy Według prawa - to osoba częściowo lub całkowicie niezdolna do zatrudnienia z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu.
III grupa:
II grupa:
I grupa:
Według kryterium:
przyczynowego:
czasu trwania
neuropsychologicznego
medycznego
biopsychologicznego - wg zasięgu wpływu niepełnosprawności na osobowość i poszczególne jej funkcje
pedagogicznego - etapowe kryteria planowanych osiągnięć
społecznego - potrzeb różnego rodzaju i stopnia w życiu rodzinnym i pracy:
Kryteria rozpoznawania niepełnosprawności:
czas trwania
psychologiczne
pedagogiczne - ściśle powiązane z systemem oświatowym i obejmuje następujące typy uszkodzeń:
społeczne
kliniczne (etiologia niepełnosprawności jest bardzo istotna, bowiem jej przyczyny mogą być wrodzone lub nabyte, a inwalidztwo może być spowodowane uszkodzeniem układu nerwowego, kostno-stawowego, krwionośnego, lokalizacją uszkodzenia, zakresem uszkodzenia. Jednostronne, sprzężone, stopniem - lekkie, średnie, głębokie.
upośledzeni umysłowo
głusi
niewidomi
niedostosowani społecznie
przewlekle chorzy
osoby z uszkodzeniami narządu ruchu
osoby z poważnymi uszkodzeniami mowy
Talcoth Persons, twórca socjologicznego modelu choroby uważa, że choroba to forma dewiacji społecznej, a jej istotę przestawił na kanwie teorii ról społecznych.
Osoba ta może pozwolić sobie na nic nie robienie, pomoc, może mieć roszczenia, ma prawo oczekiwać opieki osób trzecich, ale musi przestrzegać pewnych zasad stawianych przede wszystkim przez lekarza, ale też przez osoby opiekujące się nią.
Złożony proces społeczny, w ramach którego grupa ludzi zmienia swój punkt widzenia na jednego z członków przyznając mu uprzywilejowaną, a jednocześnie niekorzystną pozycję i ta sama grupa ustala granice oraz zasady powrotu jednostki do roli jednostki zdrowej. Osoby zdrowe utrwalają swój stosunek do osób chorych nawet wówczas, gdy mija proces choroby. Stan otoczenia również zdeterminowany jest następującymi czynnikami:
Gdyby porównać proporcje poziomu rozmaitych nieprzyjaznych zachowań wśród osób zdrowych i chorych, to wydaje mi się, że zdrowi zdecydowanie przodują w tym rankingu. Nie trzeba być chorym, żeby być złym, agresywnym człowiekiem. Czasem bardzo trudno wytłumaczyć ludziom, że właściwie życie jest stresem i bez niego funkcjonować się nie da. Stres jest tym, co nas rozwija, dzięki niemu jesteśmy stale gotowi do dopasowywania się do zmiennych i coraz trudniejszych warunków, które nas otaczają, ale nadmierny i długotrwały stres może spowodować chorobę.
Najogólniej rzecz biorąc można wyróżnić dwa podejścia. Jedni uważają, że zdrowiem psychicznym jest wszystko to, co nie jest chorobą, a inni twierdzą, że jest ono czymś więcej niż tylko brakiem zaburzeń - jest szczególnie dobrym stanem samopoczucia.
Zdrowie psychiczne bywa określane według norm statystycznych jako zdrowie przeciętne. Są także zwolennicy pojmowania tego stanu jako pewnego rodzaju ideału, który powinien reprezentować człowiek, aby można go było uznać za zdrowego psychicznie. Istnieje też podejście relatywne, wykorzystujące względną normę kulturową, dzięki któremu można zakwestionować wszystkie inne definicje. Podejście relatywne zakłada bowiem, że to, co dana kultura uznaje za zaburzenie, inna potraktuje jako zachowanie mieszczące się w granicach zdrowia psychicznego. Normę wyznaczają więc warunki geograficzne, środowiskowe, przyzwyczajenia kulturowe. Z praktycznego punktu widzenia zdrowiem psychicznym jest to, co nie jest zaburzeniem.
Na zachowanie zdrowia psychicznego rzutuje z jednej strony to, co człowiek nosi w swoim doświadczeniu i biologicznym, i społecznym, z drugiej natomiast to, czego nauczył się doświadczać i rozwiązywać w okresie rozwoju psychicznego - od wczesnego dzieciństwa, po wiek dojrzały. Oczywiste jest, że jeśli człowiek ma kochającą, lecz wymagającą pracy i zaangażowania rodzinę, dobre kontakty w środowisku szkolnym, rówieśniczym, to wówczas jego szanse na zachowanie zdrowia psychicznego w okresie dojrzałym są znacznie większe niż tej osoby, która po drodze do dojrzałości doznaje różnorodnych urazów, lub nie ma szans nauczyć się adekwatnych sposobów radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Człowiek, który stara się ochronić przed możliwymi trudami, przyjmując postawę wycofującą, naraża się na to, że nie nabędzie odpowiednich doświadczeń. Czasami się mówi, że trzeba unikać stresów, albo chronić siebie i innych od stresów, żeby być zdrowym psychicznie. To jest raczej błędna postawa. Sądzę, że nie tyle powinno się unikać stresów, co uczyć się je rozwiązywać w sposób skuteczny, właściwy, czyli taki, który prowadzi do rozwiązań o charakterze racjonalnym. Takie założenia zawarł prof. Kazimierz Dąbrowski w swojej teorii dotyczącej tzw. dezintegracji pozytywnej. Twierdził on, że nowe dla nas sytuacje, nierzadko trudne, mogą zawierać potencjał prowadzący w dobrym kierunku - do poszukiwania i znalezienia racjonalnych rozwiązań. I tak się zapewne w wielu przypadkach dzieje. Mit, że bezstresowe życie jest czymś w rodzaju raju na ziemi, jest niezwykle powszechny, ale wiemy, że dzieci wychowywane bezstresowo, bez nagród i kar - nie w postaci klapsów, ale np. nie wpuszczenia do piaskownicy przez kolegów, którym zrobiły jakąś przykrość - są bez takich doświadczeń po prostu bezradne.
Opracowanie - Marzena Mieszkowicz - neurologopeda
Poradnik Logopedyczny to interdyscyplinarny serwis, który powstał w 2002 roku z myślą o wszystkich zainteresowanych problematyką logopedyczną i dziedzinami pokrewnymi logopedii oraz pedagogiki specjalnej. Celem serwisu jest udostępnienie wiedzy w zakresie profilaktyki logopedycznej, pomoc we wczesnym rozpoznaniu wad i zaburzeń mowy oraz zaburzeń rozwojowych, a także pomoc w rozwiązywaniu problemów terapeutycznych, edukacyjnych i wychowawczych dotyczących osób niepełnosprawnych.
Marzena Mieszkowicz
Specjalistyczny Gabinet Logopedyczny
ul. Baczyńskiego 3 / 71
09-409 Płock
+48 (24) 266 91 54