poradnik-logopedyczny.plinterdyscyplinarny serwis logopedyczny

Źródła, przyczyny, rodzaje zaburzeń rozwojowych

Zaburzenia rozwoju » Klasyfikacja niepełnosprawności » Źródła, przyczyny, rodzaje zaburzeń rozwojowych

Uwarunkowania biologiczne

Chromosomopatie (różnorakie anomalie dotyczące składu oraz podziału chromosomów płciowych: żeńskich (XX) i męskich (XY);

Embriopatie (wszystkie uszkodzenia powstałe w okresie życia wewnątrzmacicznego); rodzaje embriopati:

• wirusowa, spowodowana wirusem grypy, odry, świnki, ospy wietrznej, żółtaczki zakaźnej, różyczki, malarii;
• toksoplazmoza wywołana przez pierwotniak o nazwie toxplazma gondii;
• aktyniczna wywołana promieniami ultrafioletowymi, promieniami RTG, elementami radioaktywnymi, izotopami oraz wyładowaniami energii atomowej;
• toksyczna spowodowana m.in. lekami używkami, barbituranami, solami metali ciężkich, benzenem i jego pochodnymi, tlenkiem węgla, związkami azotu, siarki i aldehydami;
• weneryczna spowodowana kiłą;
• niedożywieniowa wywołana niedoborem witaminy A oraz B2 a także zaburzeniami metabolicznymi;
• hemolityczna spowodowana konfliktem serologicznym między matką a jej płodem;

Urazy czaszki spowodowane dysproporcją miedzy wymiarami kości miednicy kobiety rodzącej a główką płodu;

Zaburzenia w krążeniu łożyskowym i płodowym wskutek tzw. psucia się tętna płodu lub okręcenia się pępowiny wokół szyjki dziecka;

Mechaniczne uszkodzenia czaszki (np. wskutek wadliwie użytych kleszczy);

Zapalenie mózgu i opon mózgowych;

Wcześniactwo (ciąża trwająca ponad 28 dni, ale krócej niż 37 tygodni; waga ciała 1000g, lecz mniejsza niż 2500g; długość ciała mniejsza niż 48 cm).

Uwarunkowania społeczne i pedagogiczne

Nieprawidłowa struktura rodziny;

Niekorzystne układy właściwości psychicznych obojga rodziców:

• despotyczna, agresywna matka i tzw. ojciec nieobecny;
• lękowo nastawiona, perfekcjonistyczna matka - surowy, rygorystyczny ojciec;
• nadmiernie opiekuńcza matka - ojciec chłodny uczuciowo lub tez ojciec agresywny, groźny;

Wadliwe oddziaływanie wychowawcze rodziców:

• wychowanie nadmiernie pobłażliwe (liberalne);
• wychowanie surowe rygorystyczne (autokratyczne);
• wychowanie demokratyczne z tendencjami anarchistycznymi;

Błędy wychowawcze popełniane przez rodziców stosunku do dzieci poważnie chorych (np. z mikrouszkodzeniami układu nerwowego, somatycznie słabymi i fizycznie mało wydolnymi lub autystycznymi);

Nieprawidłowe oddziaływanie dydaktyczno-wychowawcze szkoły i środowiska społeczno-kulturowego.

Uwarunkowania biopsychiczne

Zły stan zdrowia:

• zaburzenia sensoryczne (tzw. derywacja sensoryczna);
• dysfunkcje narządów ruchu;
• choroby somatyczne (np. anemia, angina reumatyzm, choroby serca;
• deficyty rozwojowe w zakresie funkcji percepcyjno-motorycznych;
• dysleksja, dysgrafia, dysortografia (trudności w nauce czytania i pisania);
• zaburzenia tempa i rytmu psychoruchowego itp.

Upośledzenie umysłowe (oligofrenie):

• lekkie (debilizm);
• umiarkowane;
• znaczne (głębszy imbecylizm);

Autyzm dziecięcy:

• upośledzenie rozwoju związków społecznych;
• upośledzenie komunikacji interpersonalnej;
• ograniczona aktywność zainteresowania i zainteresowania poznawcze.

Specyficzne zaburzenia rozwojowe:

• rozwojowe zaburzenia czytania, pisania, artykulacji, ekspresji mowy, percepcji mowy, sprawności ruchowej;

Zaburzenia godzące w związki społeczne:

• zaburzenia uwagi z nadaktywnością;
• zaburzenia zachowania;
• zaburzenia typu opozycyjno-prowokującego (przekorne, negatywistyczne, buntownicze);

Zaburzenia lękowe:

• lęk separacyjny;
• nadmierna lękliwość;
• zaburzenia typu unikającego;
• zaburzenia obsesyjno-kompulsywne;
• fobie;

Zaburzenia odżywiania:

• anorexia nervosa („jadłowstręt psychiczny”);
• brak apetytu;
• skłonność do zjadania rzeczy nie jadalnych;

Zaburzenia wydalania:

• czynnościowe zanieczyszczanie się moczem (enuresis);
• czynnościowe zanieczyszczanie się kałem (encopresis);

Zaburzenia tożsamości płciowej;

Zaburzenia przejawiające się tikami:

• tiki proste (mruganie, grymas twarzy, chrząkanie, ruch przedramienia, warczenie);
• tiki złożone (gestykulacja, skakanie, uderzanie siebie, powtarzanie słów lub zdań);
• koprolalia (wypowiadanie słów nieakceptowanych społecznie, często obscenicznych);
• przejściowe zaburzenia tikowe (mruganie, tiki wokalne);
• przewlekłe zaburzenia tikowe (obejmują zazwyczaj więcej niż trzy grupy mięśniowe, są bardziej nasilone);
• choroba Gilles de la Tourette'a - choroba tikowa (przejawia się zarówno licznymi tikami motorycznymi, jak i wokalnymi, występującymi wiele razy w ciągu dnia);

Zaburzenia mowy:

• jąkanie;
• mowa bezładna;
• mutyzm wybiórczy (odmowa mówienia w określonych sytuacjach na niektóre tematy);

Reaktywne zaburzenie więzi społecznych (przejawy ubogiego rozwoju emocjonalnego i fizycznego);

Ograniczenie zaburzenia psychicznego wskutek urazów, infekcji, zatruć, niedoborów witamin:

• przymglenie świadomości;
• majaczenia (iluzje, omamy);

Zaburzenia związane z nadużywaniem środków psychoaktywnych takich jak: alkohol, pochodne opium, leki nasenne, leki uspakajające i przeciwlękowe, amfetaminy, konopie indyjskie, halucynogeny, środki wziewne, fencyklidyna, kofeina, nikotyna;

Zaburzenia występujące po urazie psychicznym (reakcje stresowe);

Zaburzenia przystosowawcze:

• reakcje lękowe (trema, zdenerwowanie);
• reakcje depresyjne (przygnębienie, płaczliwość, poczucie beznadziejności);
• zaburzenia zachowania;
• różnorodne zaburzenia emocji i zachowania;
• obniżenie aktywności społecznej i naukowej;

Zaburzenia rozwoju występujące głównie u osób dorosłych:

• schizofrenia paranoidalna (urojenia, omamy-halucynacje);
• schizofrenia hebefreniczna (spłycenie lub pustka afektywna, nieadekwatność, niewłaściwość afektu w stosunku do sytuacji; zachowanie bezcelowe i chaotyczne, podobnie jak mowa, w której nie ma związków);
• schizofrenia katatoniczna (osłupienie, spadek reaktywności na bodźce z otoczenia, mutyzm, brak reakcji słownych, negatywizm, sztywność, podniecenie, przyjmowanie dziwnych postaw);
• schizofrenia prosta (spowolnienie ruchowe, brak inicjatywy, bladość, ubóstwo mowy i mimiki, brak kontaktów z ludźmi, bezczynność lub działanie bezcelowe, postawa samozaabsorbowania);
• choroba afektywna - psychoza maniakalno-depresyjna (zespół maniakalny i depresyjny);
• aktywność samobójcza;
• nerwice lękowe;
• nerwice obsesyjno-kompulsywne;
• nerwice fobiczne (fobie);
• nerwice konwersyjne, mające postać czynnościowej głuchoty, ślepoty, porażeń, drżeń, bezgłosu, drgawek, niedowładów, wymiotów, przeczulicy;
• nerwice hipochondryczne (lęk i przekonanie o istnieniu jakiejś poważnej choroby);
• nerwice neurasteniczne (poczucie zmęczenia, wyczerpania, drażliwość, przygnębienie, zaburzenia snu, zaburzenia koncentracji uwagi).

Opracowanie - Marzena Mieszkowicz - neurologopeda